W odpowiedzi na narastającą liczbę przypadków nadużyć zwolnień lekarskich Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) podjął decyzję o zaostrzeniu kontroli L4. Zdarza się bowiem, że mimo choroby pracownicy decydują się na wyjazd, remont domu lub podjęcie dodatkowej pracy zarobkowej. Czego nie wolno robić na L4 i jaką karą może się skończyć złamanie zakazów lekarskich?

Masowe kontrole ZUS w całej Polsce. L4 pod lupą

Kontrola ze strony urzędników ZUSmoże spotkać każdego, kto korzysta ze zwolnienia lekarskiego. Dotyczy ono osób zatrudnionych na umowę o pracę i na zleceniu. Częsta jest jednak praktyka wykorzystywania L4 na przedłużenie weekendu, podróże, remont lub podjęcie dodatkowej pracy zarobkowej. ZUS ma prawo sprawdzić, co robią pacjenci będąc na zwolnieniu lekarskim.

Dane ZUS wskazują, że w ciągu całego 2023 roku przeprowadzono kontrolę 461 tysięcy zwolnień lekarskich. W efekcie trzeba było zwrócić 177 mln zł nienależnych świadczeń chorobowych. Wygląda na to, że w tym roku ta kwota będzie jeszcze wyższa. Tylko od stycznia do końca czerwca kontrole ZUS wykazały nieprawidłowości, które pozwoliły na wstrzymanie, cofnięcie lub obniżenie wypłat zasiłków chorobowych w kwocie 117,5 mln zł.

Kontrole zwolnień lekarskich. Czego nie wolno robić na L4?

To, czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, ściśle określają przepisy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej potocznie ustawą zasiłkową. Zgodnie z regulacjami zasiłek chorobowy (za cały okres przerwy) można stracić, gdy w okresie jego obowiązywania wykonuje się pracę zarobkową bądź też "wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem".

W praktyce oznacza to, że pracownik ma obowiązek powstrzymać się od wszelkich aktywności niezgodnych z celem zwolnienia od wykonywania pracy. Pacjent nie może wykonywać żadnych prac fizycznych czy aktywności, które mogą pogorszyć jego stan zdrowia. Dotyczy to zarówno wyjazdów, remontów, prac na gospodarstwie, jak i udziału w różnego rodzaju imprezach rozrywkowych oraz sportowych.

Jakie są kary za niewłaściwe wykorzystanie L4? Można słono zapłacić

ZUS ma prawo sprawdzić, czy podczas zwolnienia lekarskiego pacjent pod wskazanym adresem. Jeśli w trakcie kontroli okaże się, że osoby nie ma w miejscu zamieszkania lub wykonuje czynności, które są zabronione podczas zwolnienia, inspektor sporządzi raport z kontroli.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości podczas kontroli przeprowadzanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymywane są wypłaty świadczenia chorobowego, a sprawa zostaje przekazana do rozpatrzenia przez ZUS.

Pracownik, który nieprawidłowo korzysta ze zwolnienia lekarskiego, może ponieść konsekwencje również ze strony pracodawcy. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika, a także odmowy wypłaty wynagrodzenia za okres, w którym zwolnienie było wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem.