Choć kredyty bankowe podlegają w pewnym stopniu innym regulacjom niż pożyczki pozabankowe, klienci instytucji pożyczkowych mogą liczyć na taką ochronę swoich praw jak kredytobiorcy
Umowę kredytu szczegółowo reguluje prawo bankowe oraz ustawa o kredycie konsumenckim, pożyczki - ten ostatni akt prawny, a także kodeks cywilny. Przepisy oraz praktyka ich stosowania przez lata ewoluowały, dziś konsumenci na rynku pożyczek pozabankowych mogą liczyć na daleko idącą ochronę.
Ile kosztują pieniądze
Przede wszystkim prawo ogranicza maksymalny koszt pożyczki (podobnie jak kredytu). Zgodnie z kodeksem cywilnym maksymalne oprocentowanie nie może przekroczyć dwukrotnej wysokości odsetek ustawowych, czyli sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 pkt proc. Zgodnie z ostatnią decyzją Rady Polityki Pieniężnej ten pierwszy składnik wzrósł z 2,75 proc. do 3,50 proc., obecnie zatem odsetki ustawowe wynoszą 7 proc. a w konsekwencji maksymalne oprocentowanie pożyczek 14 proc. w skali roku.
Umowie pożyczki towarzyszą poza odsetkami inne koszty. Ich limit również wyznaczają przepisy. Jest to 25 proc. pożyczonej kwoty plus 30 proc. za każdy rok kredytowania (w przypadku krótszego okresu proporcjonalnie mniej, np. 15 proc. za pół roku), jednak nie więcej niż 100 proc. kredytu. W przypadku pożyczenia 1000 zł na 12 miesięcy maksymalne koszty pozaodsetkowe mogą zatem sięgnąć 550 zł, najwyższe możliwe odsetki, zakładając miesięczne raty 77,4 zł, razem daje to kwotę 627,4 zł.
Do całkowitych kosztów kredytu nie wlicza się ewentualnych opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.
Informacja to podstawa
Konsument ma prawo do przejrzystej informacji, w reklamach i umowach pożyczek musi znajdować się całkowity koszt zapisany w formie rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania (RRSO). Jak definiują to przepisy, stopa oprocentowania, całkowita kwota kredytu oraz RRSO muszą być podane w sposób „jednoznaczny, zrozumiały i widoczny”. Jeśli jest inaczej, pożyczkodawca może ponieść tego konsekwencje.
Jak wskazuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), przed zawarciem umowy konsument powinien otrzymać formularz informacyjny, w którym zawarte będą informacje dotyczące kosztów związanych z kredytem, może również poprosić o projekt umowy, o ile w ocenie pożyczkodawcy spełnia on warunki udzielenia pożyczki.
Co ciekawe, jak przypomina UOKiK, pożyczający pieniądze może żądać uiszczenia opłaty przygotowawczej. W przypadku zawarcia umowy jest ona wliczana do całkowitego kosztu kredytu. Jeśli jednak umowa nie zostanie zawarta albo pieniądze nie będą wypłacone, opłaty i inne koszty powinny zostać niezwłocznie zwrócone. Jednocześnie jednak UOKiK zaleca daleko idącą ostrożność wobec podmiotów, które wymagają uiszczenia jakichkolwiek opłat przed zawarciem umowy.
Pożyczanie pieniędzy przez internet wiąże się z takimi samymi prawami konsumenta jak bezpośrednio. Warto jednak zwrócić uwagę na ważny niuans: czy pożyczającym rzeczywiście jest instytucja pożyczkowa, wpisana do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego, czy też klient ma do czynienia z platformą kontaktującą ze sobą osoby prywatne. W tym drugim przypadku przepisy ustawy o kredycie konsumenckim nie będą mieć zastosowania, a to właśnie tam znajdują się ważne regulacje dotyczące dodatkowych kosztów.
- Decyzje finansowe zawsze powinny być dobrze przemyślane, to nie jest miejsce na spontaniczność. Zanim zaciągniesz pożyczkę lub kredyt, warto zastanowić się, czy planowany wydatek naprawdę jest potrzebny lub pilny, a także dokładnie przeanalizować swoją sytuację finansową i określić, jakie raty będziesz w stanie spłacać. Nie bierz pożyczki, na którą cię nie stać. Nigdy nie podpisuj dokumentów, których nie przeczytałeś lub nie rozumiesz. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z usług konkretnej firmy, warto dokładnie zweryfikować czy wybrana instytucja finansowa jest godna zaufania i ma uprawnienia do prowadzenia takiej działalności - mówi Karolina Łuczak, rzeczniczka Provident Polska.
W razie wątpliwości dotyczących umowy pożyczki, niezrozumiałych zapisów, bezwzględnie trzeba o nie zapytać. Można również skorzystać z porady prawnika, szczególnie w przypadku większych kwot.
Wsparciem i poradą służą również miejscy i powiatowi rzecznicy konsumentów, a także Federacja Konsumentów, niezależna organizacja pozarządowa. W razie sporu, można skierować się do rzecznika finansowego, ale po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej w instytucji pożyczkowej.
_________________________________________
Kiedy kredyt za darmo
Jeżeli pożyczkodawca nie spełni wymogów informacyjnych, może ponieść konsekwencje. W skrajnym przypadku konsument ma prawo skorzystać z tzw. sankcji kredytu darmowego, czyli zwracać pieniądze zgodnie z umową, ale bez ponoszenia kosztów, w tym odsetek. Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 45 wylicza, kiedy jest to możliwe. Chodzi o sytuacje, gdy w umowie nie zapisano na przykład: stopy oprocentowania kredytu oraz warunków jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, RRSO oraz całkowitej kwoty do zapłaty (wraz z założeniami przyjętymi do jej obliczenia), informacji o innych kosztach, które konsument ponosi w związku z umową, m.in. opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, wraz z warunkami, na jakich mogą być zmienione.
JPO
Partner
