● Taka decyzja ma sens przy planowanej zmianie skali działalności na większą
Każdą spółkę handlową można przekształcić w inną. Dlatego w spółkach osobowych, czyli jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych, wolno – z jednym tylko ograniczeniem spółek poddanych likwidacji, kiedy rozpoczęły już podział majątku, a także będących w upadłości – rozpocząć proces transformacji w spółkę kapitałową.
O przekształceniu w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w akcyjną najczęściej decydują dwie grupy potrzeb wspólników. Po pierwsze, zależy im na dofinansowaniu przedsiębiorstwa bez brania kredytu lub niezależnie od pieniędzy pochodzących z banku. Po drugie, starają się oni pozbyć osobistej odpowiedzialności za zobowiązania firmy. Trzeba jednak pamiętać, że obie korzyści bywają iluzoryczne. Wnoszenie dużego majątku tak nowych, jak i starych wspólników do kapitału zakładowego spółki przekształconej mija się niekiedy z celem, ponieważ czasem lepiej jest pieniądze spółce pożyczyć, a np. nieruchomości wydzierżawić.

Pod rozwagę

W spółce przekształconej pojawia się też problem dwukrotnego opodatkowania. Żadna bowiem ze spółek osobowych osobowości prawnej nie ma. Podatek dochodowy płacą w nich jedynie wspólnicy, natomiast i w spółce z o.o., i w akcyjnej, które są osobami prawnymi, powstaje konieczność płacenia najpierw CIT przez spółkę, a potem PIT przez każdego wspólnika od dochodu, który uzyska z tytułu praw udziałowych. W dodatku w spółce osobowej wspólnicy bez dodatkowych zabiegów, w zależności od proporcji zapisanych w umowie spółki, mogą utrzymywać się z zysku i procentów od udziału kapitałowego. W spółce kapitałowej to, czy zysk trafi do ich kieszeni, będzie zależało od podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy. Po przekształceniu wspólnicy sp. z o.o. lub akcjonariusze nierzadko czerpią z nowej spółki dochody w sposób pośredni, zawierając z nią umowy o pracę lub cywilnoprawne.
Co się zaś tyczy osobistej odpowiedzialności, to warto pamiętać, że jeśli ma ona zostać naprawdę wyłączona, to wspólnicy spółki przekształcanej powinni zrezygnować z uczestnictwa w jej zarządzie. Działalność w spółce kapitałowej wiąże się także ze zmianą sposobu kierowania nią. W obu typach spółki przekształconej pojawi się obowiązkowo zarząd, a w SA konieczna będzie też rada nadzorcza. Ważne jest to, że mimo iż wspólnicy czy akcjonariusze spółki przekształconej stracą bezpośredni wpływ na prowadzenie i reprezentację spółki, jaki mieli np. w spółce jawnej, o ile nie będą członkami organów spółki kapitałowej, to jeszcze przez trzy lata od daty przekształcenia będą ponosić odpowiedzialność na dotychczasowych zasadach, solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania powstałe wcześniej. Tym samym wierzyciel spółki będzie mógł w tym okresie przejściowym oczekiwać zaspokojenia z majątku wspólników spółki przekształcanej. Jedyna pociecha w tym, że odpowiedzialność wspólników obu spółek (starej i nowej) nadal będzie miała charakter subsydiarny. A oznacza to tyle, że wierzyciel przekształcanej spółki osobowej będzie miał prawo sięgnąć – jak kiedyś - do ich majątku osobistego dopiero wtedy, kiedy egzekucja z majątku spółki, tym razem przekształconej, okaże się bezskuteczna.
Jeśli chodzi o prawa natury administracyjnej, które przysługiwały spółce przekształcanej, to co do zasady przejdą one na spółkę przekształconą. Tym samym nowo powstała spółka pozostanie podmiotem w szczególności zezwoleń i koncesji, a nawet ulg, które zostały przyznane spółce przed przekształceniem. Wyjątki będą dotyczyły sytuacji, w których ustawy szczególne, lub decyzje administracyjne, wyraźnie na to nie pozwalają.
Obraz, znak graficzny a nawet melodia także mogą być dokumentem

Zobacz również

Kilka etapów

Na początku procedury przekształceniowej decydujące znaczenie odgrywają osoby prowadzące sprawy osobowej spółki przekształcanej. W następnej kolejności uczestnicy spółki decydują o kontynuacji lub przerwaniu transformacji. I dopiero po przeprowadzeniu wszystkich czynności technicznych wpisanie nowej spółki przekształconej do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym decyduje o skuteczności zmiany formy prawnej.

Plan przekształcenia

Właściwa procedura w wieloosobowej spółce osobowej, w której nie wszyscy wspólnicy prowadzą jej sprawy, rozpoczyna się od sporządzenia planu przekształcenia wraz z załącznikami i opinią biegłego rewidenta. Przygotowują go w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy wieloosobowej spółki osobowej. Jedynie gdy z przyczyn losowych przekształcana spółka stała się jednoosobowa, czyli np. gdy jeden ze wspólników dwuosobowej spółki jawnej, zapisawszy swój udział drugiemu, zmarł, plan przekształcenia sporządza się w formie aktu notarialnego.
Dokument ten – co do zasady – należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności.
Na wniosek przekształcanej spółki stosowną osobę wyznacza sąd rejestrowy właściwy dla siedziby spółki. Jednym z dodatkowych uprawnień rewidenta jest możliwość żądania od wspólników prowadzących sprawy spółki dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów. Na sporządzenie opinii biegły ma nie więcej niż dwa miesiące. Rachunki za jego pracę płaci spółka.
Po zbadaniu planu rewident sporządza na piśmie szczegółową opinię. Wraz z planem przekształcenia przekazuje ją sądowi rejestrowemu i przekształcanej spółce.

Projekt uchwały i umowy

Potem, w wieloosobowej spółce osobowej, należy zawiadomić wszystkich o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu. Czyni się to dwukrotnie, w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie i nie dłuższym niż miesiąc przed planowanym terminem powzięcia uchwały. Informacja taka powinna zawierać elementy planu przekształcenia, opinię biegłego, a także musi określać datę i miejsce, w którym wspólnicy mogą dokładnie zapoznać się z treścią planu i załączników.
Tylko w przypadku przekształcania spółki jawnej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili jej sprawy, zastosowanie ma procedura uproszczona. Nie trzeba wówczas sporządzać planu przekształcenia, nie ma konieczności zawiadamiania wspólników, nie muszą oni również korzystać z prawa przeglądania dokumentów. Jednak i wtedy należy przygotować wszystkie dokumenty będące załącznikami do planu. Chodzi o projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki, projekt umowy (kiedy przekształconą ma być sp. z o.o.) albo statutu (gdy będzie to SA), wycenę składników majątku – aktywów i pasywów spółki przekształcanej oraz o sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe. W takiej sytuacji opinii biegłego rewidenta poddawana jest wycena aktywów i pasywów spółki, a nie plan jej przekształcenia.
Uchwała o przekształceniu stanowi jeden z warunków zgodnego z prawem przekształcenia spółki. Powinna być zaprotokołowana przez notariusza. Trzeba w niej wskazać rodzaj spółki, do jakiej zmierza cała procedura, i wysokość kapitału zakładowego oraz imiona i nazwiska członków zarządu.

Spłata występujących

Ważnym elementem procedury jest uzyskanie zgody wspólników na uczestnictwo w nowej spółce. Gdyby którykolwiek z nich odmówił, to należy mu się zwrot wartości udziałów lub akcji (w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej), jakie miał w spółce przekształcanej. Dlatego przygotowując transformację, należy wskazać kwotę przeznaczoną na wypłatę dla tych, którzy nie pójdą z resztą udziałowców dalej. Suma ta nie może przekraczać 10 proc. wartości bilansowej majątku spółki.
Element uchwały stanowi również zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w nowej spółce, jeżeli przyznanie takowych zostało przewidziane. Mogą to być uprawnienia o charakterze korporacyjnym, polegające np. na możliwości powoływania i odwoływania członków organów spółki; organizacyjne, takie jak prawo zwoływania zgromadzenia wspólników i ustalania porządku obrad; majątkowe, związane m.in. z prawem pierwokupu udziałów, kontrolne, polegające na prawie żądania określonych informacji czy wyrażania zgody na dokonanie określonych czynności przez zarząd spółki.
Ważnym elementem, który również powinien znaleźć się w uchwale, jest zgoda na brzmienie umowy (gdy przekształcona spółka będzie z o.o.) albo statutu (gdy formalności zmierzają do uzyskania formy SA).
Kolejnym etapem jest zawarcie umowy lub podpisanie statutu spółki przekształconej.

Nowa firma

Powstaje obowiązek zmiany firmy, czyli nazwy spółki. Po to jednak, żeby było wiadomo, że powstała ona z przekształcenia, ze wszystkimi tego konsekwencjami, np. związanymi z odpowiedzialnością za długi pierwotnej formy, spółka przekształcona musi podawać w nawiasie, obok nowej firmy, dopisek „dawniej”. Dzieje się tak co najmniej przez rok od chwili przekształcenia.

Wpis i wykreślenie

Ostatnią chronologicznie fazą postępowania jest wpisanie do rejestru przedsiębiorców spółki przekształconej i wykreślenie przekształcanej. Wniosek do KRS wnoszą wszyscy członkowie zarządu nowej spółki. Postanowienie o wykreśleniu wydaje sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę spółki. Postępowanie w tej sprawie jest prowadzone z urzędu.
Ważne
Nowo powstała spółka pozostanie podmiotem w szczególności zezwoleń i koncesji, a nawet ulg, które zostały przyznane spółce przed przekształceniem
Mimo transformacji nie da się pominąć tego, co było
Podejmując decyzję o przekształceniu osobowej spółki handlowej w kapitałową, wspólnicy tej pierwszej często sądzą, że jest to lekarstwo na pozbycie się problemów. Zazwyczaj chodzi im o długi pozaciągane w spółce osobowej. Mają nadzieję, że przekształcenie w spółkę kapitałową jest świetnym sposobem na rozpoczęcie nowej działalności z wyzerowanym licznikiem. Mechanizm ochrony wierzycieli działa jednak i tutaj. Wspólnicy osobowych spółek handlowych, a więc wspólnicy spółki jawnej, partnerzy spółki partnerskiej, a także komplementariusze spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych jeszcze przez trzy lata po przekształceniu odpowiadają przed wierzycielami spółki osobowej. Ci mogą w tym okresie dochodzić wierzytelności zarówno od wspólników spółki kapitałowej (dawnych uczestników spółki osobowej), jak i od samej spółki kapitałowej (przekształconej). Jedyna ochrona dłużników polega w takiej sytuacji na tym, że dochodzenie wierzytelności z majątku osobistego wspólników jest możliwe dopiero wtedy, kiedy uprzednia egzekucja z majątku spółki kapitałowej (spółki przekształconej) okazała się bezskuteczna.
Dążący do przekształcenia wspólnicy spółek osobowych, przyzwyczajeni do wywierania wpływu na ich funkcjonowaniezapominają również o tym, że jeśli trafią do zarządu spółki przekształconej, to nie pozbędą się odpowiedzialności w zakresie zobowiązań cywilnoprawnych, jakie zaciąga spółka kapitałowa. Odpowiedzialność ta ma charakter subsydiarny i powstaje, gdy egzekucja przeciwko spółce z o.o., w którą najczęściej przekształcają się spółki jawne, jest bezskuteczna. Niemniej od odpowiedzialności członek zarządu może uwolnić się w określonych sytuacjach. Dzieje się tak wtedy, kiedy wykaże, że we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości spółki albo że wszczęto postępowanie układowe. Może także wykazać, że albo niezgłoszenie wniosku o upadłość lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy, albo że wierzyciel nie poniósł szkody.
W wypadku zobowiązań publicznoprawnych (np. podatkowych) członkowie zarządu spółki kapitałowej (i z ograniczoną odpowiedzialnością, i akcyjnej) ponoszą odpowiedzialność za zaległości spółki kapitałowej jako osoby trzecie. Dzieje się to na podstawie ordynacji podatkowej.
Podstawa prawna
Art. 551–574 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)