Rodzaje testamentów. Który warto wybrać i jak go sporządzić? Ile to kosztuje?

Polacy najczęściej własnoręcznie sporządzają testament lub idą w tym celu do notariusza. Jeśli chcemy to zrobić sami, musimy pamiętać o kilku ważnych szczegółach, bez których testament nie będzie miał mocy prawnej. Natomiast wadą drugiej opcji jest poniesienie kosztów. O czym warto wiedzieć, by wybrać najkorzystniejszą dla nas formę przekazania majątku?

Testamenty można podzielić na dwa podstawowe rodzaje: zwykłe, czyli stosowane najczęściej, oraz szczególne – sporządzane w określonych sytuacjach.

Wśród najczęściej stosowanych testamentów są:

• własnoręczny, czyli holograficzny
• notarialny
• ustny

Z kolei do testamentów sporządzanych w szczególnych sytuacjach należą między innymi:

• podróżny
• wojskowy

To testamenty sporządzane w sytuacji gdy spadkodawca nie może wyrazić swojej woli w zwykłej formie.

Poniżej radca prawny Justyna Kowalczyk objaśnia, z czym wiąże się wybór poszczególnych form przekazania majątku, dzięki czemu łatwiej nam będzie dokonać wyboru, która opcja sporządzenia testamentu będzie dla nas najkorzystniejsza.

Testament własnoręczny (holograficzny)

Testament własnoręczny, inaczej zwany holograficznym, to testament napisany w całości przez spadkodawcę, podpisany i opatrzony konkretną datą.

Wymogi:

• musi być napisany odręcznie
• musi zawierać konkretne elementy: podpis i datę

Zalety:

• prosty do sporządzenia
• niewymagający specjalistycznej wiedzy
• nic nie kosztuje, bo jest pisany przez osobę, która będzie zostawiała po sobie spadek
• można go napisać w każdym momencie

Wady:

• może się zgubić, jeżeli nie damy go nigdzie do przechowania
• może być również podważony co do autentyczności, ponieważ nie jest sporządzany przy świadkach, tylko pisany własnoręcznie
• można w takim testamencie popełnić błąd, czyli nie zawrzeć jakichś danych, jak data czy podpis, które będą skutkowały jego nieważnością

Jeśli jesteśmy świadomi, co taki testament musi zawierać, nie ma ryzyka, że będzie podważony.

Testament notarialny

Testament notarialny, czyli sporządzany w formie aktu notarialnego.

Zalety:

• daje nam gwarancję zgodności z prawem, ponieważ za jego treść odpowiada notariusz, natomiast treść jest dyktowana przez osobę, która pozostawia po sobie spadek
• brak ryzyka popełnienia błędów czy braków formalnych
• trudno jest podważyć taki testament, ponieważ sporządza go notariusz
• urząd notariusza ręczy za to, że testament będzie zgodny z prawem
• może być wpisany do rejestru testamentów notarialnych (dzięki czemu łatwo go odnaleźć)
• nie można go zgubić

Wady:

• opłata za sporządzenie testamentu, ok. 200 zł
• konieczna jest wizyta u notariusza, nie można go samodzielnie sporządzić

Testament ustny

Testament ustny zawierany jest w obecności trzech świadków. Można go sporządzić, gdy na przykład występuje nagła choroba czy zagrożenie życia. Świadkowie muszą zgodnie potwierdzić, że spadkodawca nie był zmuszany do tej swojego oświadczenia woli.

Treść testamentu ustnego spisują świadkowie, podpisując się swoim własnoręcznym podpisem. Taki testament może być stworzony tylko w nagłej sytuacji, gdy nie można skorzystać ani z pomocy notariusza, ani nie można samodzielnie sporządzić testamentu w wersji pisemnej.

Testament ustny podlega konieczności udowodnienia przez świadków i jest ważny tylko sześć miesięcy od momentu, kiedy doszło do sytuacji, która wymagała jego sporządzenia.

Testamenty szczególne

Testamenty szczególne, czyli testament podróżny i testament wojskowy, można złożyć przed dowódcą bądź kapitanem statku i dwoma świadkami. Jest to sytuacja szczególna, kiedy na przykład dzieje się coś nadzwyczajnego.

Wówczas kapitan czy dowódca ręczy za wiarygodność testamentu, natomiast potrzebuje do tego świadków.

Testament pisany własnoręcznie. O czym warto pamiętać?

O ile testament sporządzany u notariusza nie wymaga od osoby, która go sporządza, specjalistycznej wiedzy, ponieważ wszystkie informacje dostajemy bezpośrednio u notariusza, który z nami ten testament sporządza i instruuje, jakie dane są potrzebne, to przy testamencie pisemnym jest kilka rzeczy, które wydają się bardzo proste, ale koniecznie należy o nich pamiętać.

Po pierwsze, testament własnoręczny-holograficzny musi być napisany w całości własnoręcznie. Nie można używać drukarki, maszyny do pisania, nie może być w formie wideo, nie może być w formie nagrania, tak jak się zdarza w amerykańskich filmach. Nie może być napisany ołówkiem.

Należy go napisać na kartce papieru najlepiej długopisem lub piórem, ponieważ ołówek można zmazać. Dokumentowi nie musi być nadany tytuł, nie musi być opatrzony na piśmie „testament”, ponieważ ważna jest treść, nie tytuł.

Ważne, żeby nie było wątpliwości co do tożsamości. Zatem należy napisać, kto testament sporządza, czyli na przykład: ja, Jan Kowalski, urodzony dnia…, podać swój PESEL, żeby osoba, która chciałaby ten testament podważyć, nie mogła powiedzieć, że ktoś inny był twórcą tego dokumentu.

Można napisać, że jesteśmy świadomi wszystkich konsekwencji, jesteśmy zdrowi na ciele i umyśle, natomiast też nie jest to obowiązkowe.

Absolutnie konieczne elementy to data i podpis. Może to być np.: Warszawa 1 marca 2025 roku. Może to być bardziej doprecyzowane, natomiast ważne,żeby była data.

Nie musimy iść do notariusza, żeby taki testament miał moc prawną. On jest ważny, nie potrzebujemy świadków i nie musimy go nigdzie rejestrować.

Jak przechowywać testament napisany własnoręcznie?

Można trzymać taki testament w domu, dać go zaufanej osobie, zostawić u notariusza. Natomiast nawet testament niesporządzany u notariusza można u niego przechować.

Przechowanie u notariusza to koszt 50 zł netto, czyli całkowita jednorazowa opłata wynosi 61,50 zł. Jak już jest przechowywany u notariusza, warto poprosić o wpis do notarialnego rejestru testamentów(jest bezpłatny). Dzięki temu testament jest zarejestrowany i można go szybko znaleźć.

Ważne, żeby był tak przechowany, żeby się nie zamoczył, żeby się nie zamazała żadna treść, ponieważ każda taka wada testamentu może być przesłanką do jego podważenia.

Osoby wskazane do dziedziczenia. Jakie zapisy najlepiej zastosować?

Najlepiej zastosować zapisy szczegółowe, czyli wskazać, kto odziedziczy konkretną rzecz, na przykład samochód Toyota Corolla trafi do wnuka Michała, a biżuteria do siostry Marysi. Oczywiście osoby, które wskazujemy jako spadkobierców, muszą być na tyle precyzyjnie wskazane, żeby nie było wątpliwości co do ich osoby. Należy wymienić imię i nazwisko oraz rodzaj pokrewieństwa.