Europejska płaca minimalna: Co oznacza wdrożenie dyrektywy w Polsce, o ile wzrośnie najniższa pensja?

Wszystko wskazuje na to, że w 2024 Polska może być jednym z kilku krajów unijnych z najwyższą płacą minimalną. O ile średnia pensja Polaków nadal jest bardzo niska w porównaniu do innych mieszkańców Unii, wynagrodzenie minimalne może znacząco wzrosnąć.

Europejska płaca minimalna – kiedy zostanie wprowadzona w Polsce?

Czy zarobki Polaków będą tak wysokie jak w czołówce unijnych państw? Jeśli chodzi o średnie wynagrodzenie to nadal daleko nam nie tyle do czołówki, ile choćby do średniej unijnej. Tymczasem pojawiają się zapowiedzi, że Polska może dołączyć do krajów UE z najwyższą płacą minimalną. Płaca minimalna w Polsce powyżej 4 tysięcy złotych? To realny scenariusz na 2024 rok – zapewniają ekonomiści. Rząd tonuje te analizy.

Kilka tygodni temu wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej – Stanisław Szwed zapowiedział wdrożenie dyrektywy europejskiej o minimalnym wynagrodzeniu, a co za tym idzie kolejny wzrost płacy minimalnej. Tymczasem rzecznik rządu Piotr Müller wskazywał, że nadal nie ma w tej sprawie żadnego rozstrzygnięcia rządu. – Europejska płaca minimalna jest dyskutowana od wielu lat. Natomiast w tej chwili nie ma akceptacji rządu na tego typu pomysł – tonował nastroje Müller.

Nie zmienia to jednak faktu, że Polska będzie zobowiązana do wdrożenia dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE, do dnia 15 listopada 2024 r. jak poinformował nas Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej aktualnie trwają prace analityczne związane z wypracowaniem stosownych rozwiązań mających na celu implementację do polskiego porządku prawnego wymogów przewidzianych w dyrektywie.

Europejska płaca minimalna — co zawierają nowe unijne przepisy?

Zgodnie z dyrektywy kraje UE będą musiały zapewnić, że ich krajowa ustawowa płaca minimalna pozwala na przyzwoity standard życia. Aby określić, ile to wynosi, mogą oprzeć się na:

- krajowym koszyku towarów i usług w cenach rzeczywistych, który może obejmować działalność kulturalną, edukacyjną i społeczną

- porównaniu płacy minimalnej z wartościami referencyjnymi powszechnie stosowanymi na arenie międzynarodowej, takimi jak 60% mediany wynagrodzenia brutto lub 50% średniego wynagrodzenia brutto

- porównaniu płacy minimalnej netto z progiem ubóstwa

- sile nabywczej płac minimalnych

Inne działania, które rządy krajowe będą musiały podjąć, to m.in.:

- wspieranie negocjacji zbiorowych w sprawie ustalania płac

- aktualizowanie ustawowe płacy minimalnej co najmniej co dwa lata lub co najwyżej co cztery lata w tych krajach, które stosują automatyczny mechanizm indeksacji

- egzekwowanie inspekcji pracy w celu zapewnienia zgodności i przeciwdziałania nadużyciom w warunkach pracy

- zapewnienie pracownikom dostęp do rozstrzygania sporów i prawo do dochodzenia odszkodowania

Czy wszystkie kraje UE będą miały taką samą płacę minimalną?

Warto pamiętać, że w ramach wprowadzenia dyrektywy wszystkie kraje UE nie będą musiały mieć takiej samej płacy minimalnej. Nowe przepisy mają wymusić na rządach dążenie do jej podnoszenia. Każdy kraj ustali poziom płacy minimalnej w oparciu warunki społeczno-gospodarcze, siłę nabywczą, poziom wydajności i rozwój sytuacji w kraju.

Warto zwrócić też uwagę, że znaczne podnoszenie płacy minimalnej nie pozostanie bez wpływu na inflację. Dlatego rządy muszą wprowadzać ewentualne podwyżki, mając na uwadze wzrost cen. Na koniec należy zaznaczyć, że samo podpisanie dyrektywy nie oznacza, że nie będzie opóźnień w jej wdrożeniu, co ma miejsce także w Polsce w przypadku wielu innych przepisów unijnych.

Ile wynosi płaca minimalna w UE i w Polsce?

Jak wynika z najnowszych danych Eurofundu, czyli Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy najwyższą płacą minimalną może pochwalić się Luksemburg – jest to 2,387 euro miesięcznie. Tymczasem najwyższe wzrosty płacy minimalnej odnotowywane są w Niemczech. Jest to drugie państwo pod względem minimalnego wynagrodzenia w UE z kwotą 1,981 euro/msc. Płaca minimalna u naszych zachodnich sąsiadów wzrosłą rok do roku o ponad 20 procent. W Polsce ten wskaźnik wynosi 13,9 proc.

Krajami z najniższą płacą minimalną w UE są Bułgaria – 399 euro/msc, a dalej Węgry, Rumunia i Łotwa. Polska znajduje się na 14 miejscu, ale jak zapowiadają eksperci, po lipcowej podwyżce płacy minimalnej i wdrożeniu dyrektywy w 2024 roku, wynagrodzenie minimalne nad Wisłą może wzrosnąć do poziomu Hiszpanii. To spowoduje, że Polska będzie wśród 7-8 krajów z najwyższą płacą minimalną w Unii Europejskiej.

Europejska płaca minimalna – ile może wynieść podwyżka?

Warto przypomnieć, że wraz z początkiem 2023 r. wzrosła płaca minimalna w Polsce. Aktualnie jej wysokość wynosi 3490 zł brutto. To o 480 zł więcej niż w roku poprzednim. Minimalna stawka godzinowa w 2023 roku podniesiona została do kwoty 22,80 zł. To jednak nie koniec podwyżek.

Warto zauważyć, że kolejna podwyżka płacy minimalnej czeka nas już 1 lipca 2023 roku. Wówczas kwota wynagrodzenia minimalnego zostanie podniesiona do 3600 zł. Oznacza to wzrost o 590 zł i 19,6 proc. w stosunku do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w roku ubiegłym. Od 1 lipca 2023 roku wzrośnie także minimalna stawka godzinowa. Ma ona wynosić 23,50 zł. To o 3,80 zł więcej niż w roku poprzednim.

Podwyżki płacy minimalnej w 2023 roku to jednak nic, w porównaniu do podwyżki, jaką szykuje rząd gospodarce w 2024. Tym samym Polska może stać się jednym z siedmiu krajów w UE z najwyższą płacą minimalną. Jak poinformowała kilka dni temu Konfederacja Lewiatan, jeśli nic się nie zmieni w mechanizmach ustawowych kształtowania minimalnego wynagrodzenia, w 2024 roku czeka nas kolejna bezprecedensowa podwyżka płacy minimalnej, której wartość może osiągnąć około 4 250 zł.

Zgodnie z obliczeniami ekonomistów na podstawie kryteriów ustawowych, wymagany gwarantowany poziom płacy minimalnej w przyszłym roku wyniesie 4254,40 zł, zaś minimalna stawka godzinowa – 27,80 zł. W stosunku do średniorocznego poziomu płacy minimalnej w 2023 r. oznacza to wzrost aż o blisko 20 proc., czyli o 709,4 zł brutto.

Płaca minimalna 2024 – kiedy nastąpi kolejna podwyżka?

Aktualnie reguły ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę określa ustawa z dnia 10 października 2020 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207). Przepisy ustawy regulujące procedurę ustalenia minimalnego wynagrodzenia w roku następnym nie uległy zmianie.

W świetle przepisów ustawy, wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. W przypadku, gdy Rada Dialogu Społecznego nie osiągnie porozumienia odnośnie do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej na rok następny, decyzję w tym zakresie podejmuje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia do dnia 15 września. Ustalone przez Radę Ministrów kwoty minimalnych gwarancji płacowych nie mogą być niższe niż przedstawione Radzie Dialogu do negocjacji.

- W myśl art. 3 ww. ustawy, gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105%, ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, tj. od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca. Natomiast, gdy wskaźnik ten wynosi mniej niż 105% – ustala się jeden termin zmiany ww. wysokości minimalnych gwarancji płacowych, tj. od dnia 1 stycznia. Uwzględniając powyższe regulacje, Rada Ministrów do dnia 15 czerwca przedstawi propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej na rok 2024 – informuje wydział prasowy MRiPS.

Źródło: własne, Eurofund, Parlament Europejski, Konfederacja Lewiatan.