Zapewnienie pewności prawa, odpowiedniego poziomu ochrony konsumentów i inwestorów oraz integralności rynku, a także stabilności finansowej przy zachowaniu konkurencyjności i innowacyjności UE w sektorze finansowym – takie są cele projektu rozporządzenia w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA) przygotowanego przez Komisję Europejską. To część przyjętej strategii Pakietu Finansów Cyfrowych (ang. Digital Finance Package, DigFin).
MiCA jest pierwszą próbą kompleksowego uregulowania kryptoaktywów w Unii Europejskiej, które dotychczas były skodyfikowane tylko fragmentarycznie, np. w ramach przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Poszerzenie znaczenia
MiCA zrezygnowało ze stosowania przyjętego w praktyce pojęcia „kryptowaluty”. W jego miejsce stosuje termin „kryptoaktywa” mający znacznie szersze znaczenie, obejmujące również kryptowaluty rozumiane jako konkretny podrodzaj kryptoaktywów. Kryptoaktywo definiowane jest jako cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub praw, które można przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru (DLT) lub podobnej. Jedną z propozycji jest również poszerzenie definicji o wskazanie, że dana wartość lub prawo używają kryptografii i występuje ona w formie coina, tokena lub innego nośnika cyfrowego.
MiCA wyróżnia następujące rodzaje kryptoaktywów: tokeny powiązane z aktywami, tokeny będące e-pieniądzem oraz tokeny użytkowe. Podział ten ma charakter otwarty, co znaczy, że inne kryptoaktywa również będą objęte MiCA. Jest on istotny głównie ze względu na obowiązki emitentów i oferujących dane tokeny. Inne zasady zostały przewidziane dla emitentów tokenów powiązanych z aktywami, inne dla emitentów tokenów będących e-pieniądzem oraz dla emitentów pozostałych kryptoaktywów. Klasyfikacja ta ma mniejsze znaczenie w przypadku dostawców usług, dla których obowiązki zostały przewidziane niezależnie od rodzaju kryptoaktywów objętych świadczonymi przez nich usługami.
MiCA nie będą objęte m.in. kryptoaktywa kwalifikujące się jako instrumenty finansowe (tzw. tokeny inwestycyjne), depozyty i sekurytyzacje, które już są objęte odpowiednimi regulacjami sektorowymi. Rada Europejska zaproponowała, aby ze stosowania rozporządzenia wprost wyłączyć tokeny NFT, zyskujące w ostatnim czasie popularność.
Prowadzenie działalności
W obecnym systemie prawnym wyróżnia się tzw. czynności bankowe lub czynności maklerskie, których świadczenie jest zarezerwowane wyłącznie dla podmiotów mających odpowiednie zezwolenie. Analogiczny katalog został przewidziany przez MiCA. Jako czynności regulowane dotyczące kryptoaktywów wymieniono m.in. przechowywanie kryptoaktywów i zarządzanie nimi w imieniu osób trzecich, prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami, wymiana ich na walutę fiat lub na inne kryptoaktywa, przyjmowanie i przekazywanie zleceń w imieniu osób trzecich i doradztwo dotyczące kryptoaktywów.
Spółki, które będą chciały świadczyć powyższe usługi, będą musiały uzyskać zezwolenie. W tym celu będą musiały złożyć wniosek zawierający m.in. program działania, opisy polityk, procedur i mechanizmów wewnętrznych, potwierdzenie odpowiednich kwalifikacji osób zarządzających. Właściwy organ będzie mógł odmówić wydania zezwolenia w określonych przypadkach, np. jeżeli wniosek będzie niekompletny lub jeżeli organ zarządzający spółką stwarza zagrożenie dla skutecznego, prawidłowego i ostrożnego zarządzania spółką.
Status dostawy usług w zakresie kryptoaktywów będzie wiązał się z koniecznością przestrzegania nowych obowiązków przez spółkę. Taki podmiot będzie musiał działać zgodnie z najlepiej pojętym interesem klienta (m.in. ostrzegając go o ryzyku związanym z zakupem kryptoaktywów), spełniać wskazane minimalne wymogi kapitałowe i organizacyjne oraz odpowiednio przechowywać pieniądze klienta. Co więcej, świadczenie każdej z tych usług będzie wymagało spełnienia dodatkowych wymogów.
Należy także pamiętać, że dostawcy usług dotyczących walut wirtualnych zostali objęci regulacjami już w zeszłym roku na mocy nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 593 ze zm.). Obecne wymogi regulacyjne wynikają jednak tylko z ustawodawstwa polskiego i mają charakter przejściowy, mający na celu nadzorowanie tego obszaru gospodarczego do czasu wejścia w życie o wiele bardziej kompleksowego MiCA.
Wprowadzenie zmian
Projektowane zmiany nadają giełdom kryptowalut status instytucji nadzorowanych o wymogach zbliżonych m.in. do banków, domów maklerskich i instytucji płatniczych. Jeżeli proces legislacyjny nie będzie miał opóźnień, nowe przepisy zaczną obowiązywać na terenie całej Unii bez konieczności ich implementacji od początku 2024 r. Oznacza to, że obecnie działające giełdy będą musiały do tego czasu spełnić wiele nowych norm regulacyjnych, takich jak implementacja skomplikowanych polityk wewnętrznych, zawarcie odpowiednich umów i przede wszystkim uzyskanie zezwolenia. Wiąże się to z przygotowaniem obszernych dokumentacji oraz prowadzeniem postępowań licencyjnych przed organem nadzoru.