W ubiegłym tygodniu rząd w Berlinie rozpoczął przygotowania do prawnego uregulowania możliwości użycia szczelinowania hydraulicznego. Według nowego prawa szczelinowanie ma być dopuszczone tylko w wyjątkowych przypadkach, zupełnie inaczej niż w USA, gdzie metoda ta jest szeroko rozpowszechniona.
Metoda szczelinowania hydraulicznego polega na wpuszczeniu mieszanki wody, chemikaliów i piasku w głąb skał łupkowych, aby wydobywać z nich uwięzione w skałach surowce – gaz i ropę.
Choć dyskusja nad tym, w jakich wypadkach można zezwolić na szczelinowanie w Niemczech wciąż trwa, to już wiadomo o dwóch warunkach: lokalne władze zezwolą na szczelinowanie tylko wtedy, jeśli firmy nie będą używały toksycznych substancji. Drugim warunkiem jest „udowodnione ponad wszelką wątpliwość”, że sam proces nie jest szkodliwy dla wód gruntowych. Może być to trudne, gdyż naukowcy odkryli już, że chemikalia stosowane podczas szczelinowania hydraulicznego w USA mogą być szkodliwe dla zdrowia ludzi i wód gruntowych.
Przepisy te będą poważnym ograniczeniem z punktu widzenia menedżerów, którzy uważają, że politycy zbyt łatwo ulegają obawom społeczeństwa w kwestii nowych technologii i zagrożenia środowiska.
Niemiecki biznes lobbował za możliwością wykorzystywania metody szczelinowania hydraulicznego, aby zmniejszyć energetyczną zależność kraju od Rosji – jedna trzecia niemieckiego gazu jest bowiem importowana z Rosji.
Niemcy, w których działa najsilniejsza w Europie Partia Zielonych, tracą na braku tych technologii w przemyśle ponad 200 mld USD lub ok. 6 proc. niemieckiego PKB. Menedżerowie znad Renu uważają, że awersja do ryzyka osłabia konkurencyjność narodu, który odkrył metodą rozszczepienia jądra atomowego.
„Jeśli z zasady będziemy odrzucać ryzyko, wpędzimy nasze społeczeństwo do grobu” – komentuje Karl-Ludwig Kley, dyrektor zarządzający najstarszej firmy chemiczno-farmaceutycznej świata – Merck.
Niemcy nie są jedynym krajem w Europie, który odrzuca szczelinowanie hydrauliczne, energię atomową oraz żywność modyfikowaną genetycznie.
Nie tylko Niemcy
Szczelinowanie hydrauliczne jest zakazane we Francji. Rząd Wielkiej Brytanii, który ma przychylne stanowisko wobec tej metody wydobycia surowców uwięzionych w łupkach, spotkał się ze sprzeciwem licznych grup takich jak Partia Zielonych i Greenpeace.
Rośliny modyfikowane genetycznie, podczas gdy są uprawiane na szeroką skalę w Azji i obu Amerykach, są zakazane we Francji i Austrii. Włochy i Grecja z kolei odrzuciły energię nuklearną zanim Angela Merkel zdecydowała się zamknąć wszystkie niemieckie reaktory jądrowe do 2022 roku.
„W przypadku metody szczelinowania wciąż istnieje wiele pytań, na które dotychczas nie znaleziono odpowiedzi” – uważa Volker Bouffier, premier Hesji. Hesja w ubiegłym miesiącu podtrzymała zakaz szczelinowania hydraulicznego ze względu na obawy dotyczące skażenia wody pitnej przez wstrzykiwane w grunt chemikalia. „Każdy z polityków musi zadać sobie pytanie, czy może wziąć za to odpowiedzialność” – dodaje Bouffier.
Niemiecki paradoks
Dyrektor zarządzający BMW Norbert Reithofer, aby opisać pewien paradoks, używa określenia „Niemiecki lęk”. Z jednej strony bowiem Niemcy charakteryzują się niechęcią wobec zmian technologicznych, a z drugiej strony kraj ten ma dużą zdolność do innowacji.
„Niemiecki lęk odnosi się do sytuacji, gdy w obliczu radykalnych zmian, Niemcy lubią angażować się w długie i pełne lęków dyskusje. Wynika to z tego, że my w Niemczech zazwyczaj widzimy więcej problemów niż możliwości” – dodaje Reithofer.
Sytuacja jest podobna jeśli chodzi o samochody elektryczne. BMW oferuje zarówno auta hybrydowe jak i elektryczne, ale przyjmowanie tych samochodów przebiega wolniej w Niemczech. W Japonii już 20 proc. wszystkich nowych samochodów to hybrydy, w USA udział ten wynosi 5 proc., w Niemczech z kolei jest to mniej niż 1 proc. – wynika z danych ośrodka badawczego ICCT.
Doświadczenie wojny, która była prowadzona na terytorium Niemiec i doprowadziła do zniszczenia wielu miast i infrastruktury, dyktatura narodowych socjalistów i potem komunistów na wschodzie uruchomiła pokłady głębokiego sceptycyzmu co do jakiejkolwiek formy planowania i kontroli tego, w jaki sposób żyją Niemcy – uważa Tilman Allert, profesor socjologii i psychologii społecznej z Goethe University Frankfurt.
Prof. Allert dodaje, że dodatkowo Niemcy mogą poświęcić korzyści z kilku nowych technologii na rzecz ochrony przyrody w swoim gęsto zaludnionym kraju. Amerykanie z kolei mają tożsamość osadników, co wiąże się z postrzeganiem ziemi jako nieograniczonego dobra. Niemcy są bardziej skupieni na ryzykach, co może być postrzegane jako pozytywne.
Niemieckie firmy i gospodarka wciąż wyprzedzają europejskich konkurentów. Wzrost gospodarczy w Niemczech przyspieszył w pierwszym kwartale 2014 roku nawet pomimo spowolnienia wzrostu w krajach strefy euro. Niemiecki indeks giełdowy DAX, który skupia 30 największych firm, 5 czerwca osiągnął rekord, po raz pierwszy osiągając wartość 10 000 pkt.
BASF, największa na świecie koncern chemiczny, na własnej skórze doświadczył odrzucenia technologii. Zniechęcona niemiecką postawą wobec żywności modyfikowanej genetycznie, w 2012 roku opuściła Europę i przeniosła swoją działalność do USA.
„Nie chcemy energii atomowej, inżynierii genetycznej i szczelinowania hydraulicznego. W sumie to całkiem sporo” – komentuje Michael Vassiliadis, członek rady nadzorczej BASF. „Pojawia się pytanie, czy możemy pozostać tak silnym eksporterem w takich warunkach” – dodaje.
Gaz łupkowy
Firmy zajmujące się wydobyciem ropy i gazu w skali świata na szczelinowanie hydrauliczne wydały w ubiegłym roku ok. 36 mld USD – wynika z danych Spears&Associates. Przemysł energii atomowej był wart 147 mld USD – szacuje MarketReportsOnline, a z analiz firmy Phillips McDougall wynika, że biznes uprawy roślin modyfikowanych genetycznie był wart 20 mld USD.
Dzięki szczelinowaniu hydraulicznemu Stany Zjednoczone przegoniły Rosję i stały się największym na świecie producentem gazu. Co więcej, wydobycie gazu łupkowego pomogło obniżyć ceny gazu w USA o prawie 60 proc. do szczytu w 2008 roku. Gaz w Niemczech jest teraz 3 razy droższy niż w USA – wynika z obliczeń BASF.
Polska, najbardziej zaawansowany kraj w UE jeśli chodzi o stosowanie szczelinowania hydraulicznego, oczekuje w tym roku pierwszego komercyjnego wydobycia gazu z łupków oraz podwojenia liczby odwiertów.
Z kolei rząd Angeli Merkel zadeklarował, że tylko wtedy zezwoli na szczelinowanie, jeśli firmy będą używały substancji, które nie będą toksyczne. Drugim warunkiem jest „udowodnione ponad wszelką wątpliwość”, że sam proces nie jest szkodliwy dla wód gruntowych.
>>> Szczelinowanie mogło spowodować trzęsienia ziemi w Teksasie
Magnetyczna lewitacja
Los podobny do energii atomowej, szczelinowania czy roślin modyfikowanych genetycznie, spotkał w Niemczech również technologię lewitacji magnetycznej. Superszybki pociąg, który poruszał się dzięki technologii magnetycznej lewitacji, został zaprojektowany przez Siemensa i ThyssenKrupp. Pociągi tego typu są obecnie w użyciu w Chinach, natomiast Niemcy, w których wynaleziono tę technologię w 1934 roku, zbudowały jedynie tor testowy. Planowane połączenie pomiędzy Berlinem a Hamburgiem nigdy nie zostało zbudowane. Przyczyną takiego stanu rzeczy był wypadek na torze testowym w 2006 roku, kiedy zginęły 23 osoby. Ponadto osoby żyjące w pobliżu torów obawiają się o negatywny wpływ promieniowania magnetycznego na ich zdrowie.
„W Niemczech musimy ponownie zacząć uważać innowacje za coś pozytywnego. Bez innowacji nic nie jest możliwe” – komentuje Joe Kaeser, dyrektor zarządzający Siemensa.
>>> Nowe prawo, nad którym toczy się obecnie w Niemczech dyskusja, jest przedmiotem licznych komentarzy. Nieco inne niż Bloomberg spojrzenie na tę sprawę prezentuje "Financial Times", który nowe prawo postrzega jako zwycięstwo lobbujących za tym firm. Czytaj więcej
>>> Amerykańscy eksperci ostrzegają: gaz łupkowy może szybko się skończyć