Subskrybuj nas na Youtube
Może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, jeśli przez niego spółka nie jest w stanie wywiązać się z zobowiązań. Grozi mu ona także wtedy, gdy odda laptopa w wyłączne użytkowanie dziecku
/>
Pełnienie funkcji członka zarządu w spółce kapitałowej wiąże się ze sporym prestiżem, ale jednocześnie jest obarczone olbrzymią odpowiedzialnością, o czym nie każdy, kto podejmuje się tej funkcji, zdaje sobie sprawę. Za niedopełnienie obowiązków, nienależyte ich wypełnienie czy wypełnienie niezgodnie z przepisami obowiązującego prawa członkowi zarządu grozić może odpowiedzialność karna. Może zostać do niej pociągnięty, gdy jego zachowanie doprowadziło do sytuacji, w której spółka nie jest w stanie wywiązać się z nałożonych na nią roszczeń czy też zobowiązań. Generalnie zatem jest ona związana z wszelkimi naruszeniami obowiązku dbania o interesy spółki. Warto w tym miejscu podkreślić, że dotyczyć może nie tylko członków zarządu, ale także innych osób, które miały bezpośredni wpływ na sprawy spółki. Uzupełnia ona odpowiedzialność wynikającą z kodeksu spółek handlowych.
Sytuacje, w których członkowie zarządu podlegają odpowiedzialności karnej, można podzielić na dwie grupy:
1) gdy popełniają przestępstwa w związku z wykonywaniem swoich funkcji w zarządzie,
2) gdy popełniają przestępstwo przy okazji zasiadania w zarządzie, wykorzystując swoją pozycję i popełniając przestępstwo niezwiązane z samą działalności spółki.
Na szkodę wierzycieli
Często popełnianym przez członków zarządu rodzajem czynu zabronionego jest udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia swojego wierzyciela. Zgodnie z art. 300 kodeksu karnego członek zarządu odpowiada za udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia swojego wierzyciela poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku. W takim przypadku członkowie zarządu podlegają karze pozbawienia wolności do lat trzech. Ponadto członek zarządu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch za lekkomyślne doprowadzenie do upadłości lub niewypłacalności. Takiej samej karze podlegać będą członkowie zarządu, którzy w razie grożącej niewypłacalności lub upadłości spółki, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłacają lub zabezpieczają tylko niektórych z nich, działając na szkodę pozostałych (art. 302 k.k.).
Za niezgłoszenie wniosku o upadłość
Niezgłoszenie w odpowiednim terminie wniosku o upadłość spółki handlowej, pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki, także rodzi po stronie członków zarządu takiej spółki odpowiedzialność karną. Mogą oni (zgodnie z art. 586 k.s.h.) podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Członkowie zarządu ponoszą również odpowiedzialność karną wynikającą z prawa upadłościowego i naprawczego. Zgodnie z art. 371 tej ustawy sąd może orzec o „pozbawieniu na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu osoby, która ze swej winy, będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości”.
Co grozi
Dodatkowo członkowie zarządu mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej m.in. za niedopełnienie obowiązków bądź nadużycie uprawnień. Zgodnie z treścią art. 296 par. 1–2 k.k. kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku wyrządza jej znaczną szkodę majątkową podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Jeżeli sprawca przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. Gdy zaś działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat ośmiu.
Znaczna szkoda
Główną przesłanką odpowiedzialności na podstawie art. 296 k.k. jest wyrządzenie zarządzanej przez siebie spółce znacznej szkody. Odpowiedzialność karna członków zarządu jest zatem ograniczona jedynie do przypadków, w których szkoda jest znaczna, tj. opiewa na kwotę powyżej 200 tys. zł.
Podkreślić należy, że szkodą w rozumieniu art. 296 k.k. może być nie tylko uszczerbek w istniejącym majątku, damnum emergens (np. zniszczenie sprzętu należącego do spółki), ale także utracona korzyść, lucrum cessans (np. niedoprowadzenie do kontraktu mogącego przynieść istotny przychód).
Oddanie telefonu też sankcjonowane
Częstym rodzajem czynu zabronionego popełnianym przez członków zarządu jest sprzeniewierzenie, określone w art. 284 par. 2 k.k. W zakres wskazanego czynu zabronionego wchodzić będą wszystkie sytuacje, kiedy członek zarządu otrzymuje jakąś rzecz ruchomą należącą do majątku spółki, np. służbowego laptopa czy komórkę, a potem oddaje tę rzecz w wyłączne używanie innej osobie, np. swojemu dziecku czy małżonkowi/małżonce. Sprzeniewierzeniem będzie zatem każde rozporządzenie przedmiotem powierzonym do używania.
Członkowie zarządu mogą również ponosić odpowiedzialność za innego rodzaju przestępstwa, np. oszustwo czy pranie brudnych pieniędzy, kradzież, łapownictwo bierne lub czynne, a także za przestępstwa skarbowe. To jedynie przykładowe rodzaje czynów zabronionych, których popełnienie może być zarzucane członkom zarządu.
Podsumujmy: odpowiedzialność karna, jakiej podlegają członkowie zarządu, ma przede wszystkim na celu niedopuszczenie do sytuacji działania na szkodę spółki przez organy zobowiązane ustawowo i umownie do dbania o jej interesy i jej reprezentowanie.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 ze zm.).
Ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).