W budżecie centralnym w porównaniu z realizowanym ciągle planem na 2022 r. wydatki rosną o 28 proc. Czyli w skali niespotykanej od wielu lat. Ale realnie wzrost będzie dużo mniejszy. Rząd zakłada, że średnioroczna inflacja w przyszłym roku wyniesie prawie 10 proc. Co oznacza, że jedna trzecia ogólnego wzrostu wydatków zostanie „skonsumowana” przez wzrost cen. Innymi słowy - tylko ci odbiorcy przelewów z państwowej kasy, którzy dostaną więcej niż 10-proc. podwyżkę, będą faktycznie cieszyć się ze wzrostów. Pod warunkiem, że inflacja nie okaże się wyższa, niż zakładają obecne rządowe prognozy.
Ale załóżmy, że się sprawdzą. Ile będzie tej radości? Jeśli wyłączymy koszty obsługi długu publicznego, na które ma pójść co dziesiąta złotówka wydawana w przyszłym roku z budżetu, to nominalny (jeszcze przed uwzględnieniem inflacji) wzrost wydatków obniża się do niecałych 22 proc. A jeśli pójdziemy jeszcze dalej i wyłączymy wydatki na armię (oczko w głowie rządzących), to nominalnie wydatki budżetu rosną średnio o 15,5 proc. Co oznacza, że margines ponad inflację robi się nie taki znów duży.
Wciąż jednak mamy prawie 29-proc. wzrost wydatków na ubezpieczenia społeczne czy 38-proc. w działach związanych z szeroko rozumianą gospodarką. Tę drugą grupę ma ciągnąć w górę głównie infrastruktura komunikacyjna.
Nasze ujęcie wydatków budżetowych nieco różni się od prezentowanego przez rząd. Najlepiej wyjaśniają to przykłady wydatków na edukację, naukę i kulturę oraz obronność. W tej pierwszej grupie największa pozycja to subwencja oświatowa, która w budżecie występuje w kategorii „różne rozliczenia”. Z kolei wydatki budżetu na armię według projektu ustawy budżetowej i premiera Mateusza Morawieckiego mają wynieść w przyszłym roku prawie 100 mld zł. Ale też mniej więcej co dziesiąta złotówka z tej kwoty pójdzie na ubezpieczenia społeczne wojskowych. Dlatego w naszym zestawieniu obrona narodowa to pozycja warta „zaledwie” 85,5 mld zł. Nie ma to znaczącego wpływu na skalę wzrostu wydatków. Obronność cieszy się jednym z największych - rzędu 80 proc. W przypadku wydatków majątkowych planowany jest ponad dwukrotny wzrost -39 mld zł.
A to wszystko tylko w budżecie centralnym. Ruszyć powinien też zarządzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego fundusz celowy powołany na mocy ustawy o obronie ojczyzny. Jego wielkość na razie nie jest znana (premier mówił, że w sumie wydatki na obronność wyniosą w 2023 r. 130-140 mld zł). Wiadomo, że jednym ze źródeł finansowania będzie wpłata z zysku Narodowego Banku Polskiego. W 2022 r. planowano ją na kilkaset milionów złotych (faktycznie było to ponad 10 mld zł, które finalnie mają pójść na sfinansowanie dodatku węglowego). W 2023 r. ta pozycja nie jest przewidziana. Pewną rekompensatą ma być 2,5-krotne zwiększenie planowanych wpływów z dywidend z państwowych spółek.
Wpływ na naszą strukturę budżetu mają zmiany w źródłach finansowania, na jakie decyduje się rząd. Przykładem górnictwo węgla kamiennego. Na ten rok przewidziano ćwierć miliarda wsparcia w dziale „gospodarka”, ale też prawie 600 mln zł w ramach „różnych rozliczeń” jako rezerwę na realizację zadań wynikających z ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2022-2027. W przyszłym roku zostaje tylko pierwsza pozycja, ale w wysokości 1,2 mld zł. Stąd kilkukrotny wzrost w naszym zestawieniu.
Inflacja, która pompuje wydatki budżetowe, pomoże też zebrać na nie pieniądze. Wyższe ceny to wyższe wpływy z podatków pośrednich. Wyższe dochody ludności i zyski firm to większe podatki dochodowe. Wpływy do państwowej kasy ogółem mają być o ponad jedną piątą wyższe, niż zakłada obowiązująca ustawa budżetowa na 2022 r. W CIT założono wzrost o prawie 37 proc. (podatek od firm już w tym roku idzie powyżej planu). Procentowo jeszcze wyższy ma być w podatku od sprzedaży detalicznej (prawie 44 proc.) i od wydobycia niektórych kopalin (77 proc.). Dwa ostatnie pokrywają jednak niewielką część potrzeb wydatkowych państwa. Ponad dwa razy wyższy ma być za to deficyt budżetowy, który sfinansujemy nowym długiem. Zbieg okoliczności, ale nowy deficyt ma wynieść prawie tyle, ile przewidziano na obsługę długu publicznego.©℗
ikona lupy />
Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe