Przy najwyższej od lat inflacji, która wyniosła średnio 14,4 proc., dochody samorządu były w 2022 r. o niespełna 4 proc. wyższe niż rok wcześniej. W ujęciu realnym oznacza to spadek o ponad 9 proc.
Największy wpływ na dynamikę dochodów miały nie sytuacja gospodarcza lub dbałość lokalnych włodarzy o kasę gmin czy powiatów, ale zmiany zaordynowane przez administrację rządową.
Największy ubytek w dochodach nastąpił za sprawą zmiany sposobu dystrybucji świadczenia 500 plus. Do niedawna było to zadanie władz lokalnych, obecnie zajmuje się tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W rezultacie kwoty na ten cel, które przepłynęły przez samorządowe budżety, zmniejszyły się z 40 mld zł w 2021 r., do 16,7 mld zł rok później. W 2023 r. tej pozycji w dochodach JST już nie będzie.
Największy wzrost dochodów, rzędu 14 mld zł, dotyczył pozostałych zadań w zakresie polityki społecznej. To efekt realizacji za pośrednictwem samorządów wypłaty dodatku węglowego finansowanego z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Na drugim miejscu znalazła się pozostała działalność w ramach pomocy społecznej, gdzie w porównaniu z 2021 r. JST zanotowały wzrost dochodów przekraczający 5 mld zł. To w znacznej mierze pieniądze na wsparcie dla uchodźców z Ukrainy, pochodzące zarówno z dotacji budżetowej, jak i z rządowego Funduszu Pomocy.
Wśród najważniejszych pozycji dochodowych samorządów niewiele jest takich, które w ub.r. wyprzedziły pod względem dynamiki tempo wzrostu cen. O 23 proc. urosły wpływy z usług. O 19,5 proc. zwiększyła się dotacja celowa dla gmin na realizację zadań zleconych. O ok. 12 proc. większe niż rok wcześniej były wpływy z opłat lokalnych oraz z najmu i dzierżawy.
W sumie na podstawie bazy danych Ministerstwa Finansów ubiegłoroczne dochody samorządów podliczyliśmy na 349,6 mld zł. To nieznacznie więcej niż wynikało z opublikowanych w ubiegłym tygodniu wyliczeń samego resortu. Ministerstwo zwracało kilka dni temu uwagę na przyspieszenie wydatków sektora JST, jakie miało miejsce pod koniec ubiegłego roku. W efekcie sektor samorządowy zanotował w 2022 r. prawie 7 mld zł deficytu.
