Inicjatywa Trójmorza przyczyni się do wzmocnienia Unii Europejskiej. Jej główne założenia – rozwój infrastruktury, cyfryzacja i transformacja energetyczna – dobrze się wpisują w cele ogólnoeuropejskie. A ściślejsza współpraca będzie tylko sprzyjać dalszej konwergencji dochodów w tej części świata – uważa Kenji Okamura, zastępca dyrektora zarządzającego Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

„Obserwator Finansowy”: W prognozach gospodarczychopublikowanychpodkonieckwietnia,MFWzakładałwzrostglobalnegoPKBwtempie3,6proc.wlatach2022i2023, a także wysoką inflację w 2022 r. – 5,7 proc. wgospodarkachrozwiniętychi8,7proc.w spodarkach wschodzących. Rozmawiamy na początkuczerwca–czyprognozysąterazlepsze, czy gorsze?
Kenji Okamura: Zdecydowanie zanosi się na pogorszenie. Już w kwietniu obniżyliśmy prognozę wzrostu, sygnalizując dalsze jej obniżenie w razie wystąpienia pewnych czynników. Otóż niektóre z tych czynników już wystąpiły. Nastąpiło spowolnienie gospodarcze w Chinach, poważniejsze, niż oczekiwano. Mamy nieprzerwanie rosnącą inflację, po części napędzaną wysokimi cenami żywności i paliw, które są konsekwencją trwającej wojny w Ukrainie oraz związanych z nią sankcji. W wielu krajach jest ona również odzwierciedleniem rosnącej inflacji bazowej. W reakcji na wzrost inflacji banki centralne zaostrzają politykę pieniężną. Biorąc pod uwagę zbieg tych czynników, spodziewamy się, że prognoza wzrostu na 2022 r. zostanie obniżona w stosunku do naszej prognozy z kwietnia. Czy może wystąpić recesja? W tej chwili nie jest to główny scenariusz. Natomiast jest to jedno z zagrożeń. Więcej na ten temat będzie- my mieli do powiedzenia po opublikowaniu naszej najbliższej aktualizacji World Economic Outlook w lipcu.
W wyniku zaostrzenia warunków finansowychna świecie i aprecjacji dolara amerykańskiegoSri Lanka 19 maja ogłosiła bankructwo. Czy tozwiastun kłopotów rynków rozwijających się?
Zadłużenie stało się większym ciężarem i ryzykiem.Szykująsięzaostrzeniaglobalnychwarunkówfinansowychikresśrodowiskaniskichstópprocentowychminionegodziesięciolecia.Pole manewru polityki gospodarczej i fiskalnejjestwwiększościkrajówzbytograniczone,byłatworadzićsobiezdodatkowyminiekorzystnymi wstrząsami. Wiele państw ma skomplikowaneprofilezadłużenia,któremogąutrudniać restrukturyzację długu, gdy ta stanie się konieczna. Szczególnie newralgiczne jest położeniekrajówoniskichdochodach(lowinco-mecountries,LIC),atakżeniektórychrynków wschodzących (emerging markets, EM) oraz krajów, które importują surowce. Prawie 60 proc. krajów o niskich dochodach jest w grupiepodwyższonegoryzykaalbomaproblemyz zadłużeniem, choć tylko nieliczne są obecnie zagrożone niewypłacalnością. W ramach Inicjatywy Zawieszenia Obsługi Zadłużenia (Debt Service Suspension Initiative, DSSI) w latach 2020–2021 około 46 krajów skorzystało z ulgi w obsłudze zadłużenia w kwocie 13 mld dol. W związku z jej wygaśnięciem i wzrostem kosztów obsługi długu zagranicznego w wa- runkachwyższychstópprocentowychistnieje dążenie do jakiegoś rozwiązania dla krajów odużychpotrzebachpożyczkowych,złożonych strukturach zadłużenia i wysokim ryzyku niewypłacalności. W związku z tym niezmiernie ważne byłoby opracowanie zestawu wspólnych zasad – wiarygodnego narzędzia koordynacji działań wierzycieli w zakresie procedury spłaty zadłużenia.
Zagrożenia związane z zadłużeniem nasilają się również wśród krajów EM. Wprawdzie na- dalfunkcjonująrynkieuroobligacji,alerośnieliczba krajów „niesystemowych” (non-systemiccountries, gdzie zawirowania w sektorze finansowym mają niewielki wpływ na sytuację finansów globalnych), w których spready rentownościobligacjiskarbowychrosnądopoziomów obserwowanych w obliczu niewypłacalności państwa.Funduszwspierakrajeczłonkowskiewwalcezproblemamizadłużeniowymi,m.in.poprzezdoradztwo,awpewnychprzypadkach poprzez programy, które finansuje. Niektóre państwa EM mogą wymagać restrukturyzacji zadłużenia, a kilka z nich jest już w stanie złożonejniewypłacalności,którapozostajedo uregulowania. Państwa EM, mające bliskie powiązania gospodarcze z Rosją lub Ukrainą, są narażone na niekorzystne skutki uboczne, które mogą stopniowo obejmować większą grupę krajów.
Czygłównebankicentralne–FediEBC–są w stanie obniżyć inflację do poziomu celu in- flacyjnegobezistotnejszkodydlawzrostugospodarczego? Jak można to osiągnąć?
Zasygnalizowana przez Fed ścieżka stopy procentowej, zakładająca szybkie sprowadzenie stopy funduszy federalnych do poziomu pomiędzy 3,5 proc. a 4 proc., jest właściwą polityką obniżania inflacji. Powinna ona bowiem skutkować wyprzedzającym zaostrzeniem warunków finansowych, co w krótkim czasie sprowadzi inflację do celu. Popieramy także decyzję Rezerwy Federalnej o redukcji swojego bilansu. W naszym przekonaniu Fed będzie skuteczny w obniżaniu inflacji, podejmując kolejne decyzje na podstawie danych, awmiaręzmianywarunkówwyraźniesygnalizując dalszy kierunek swojej polityki. Jest to ważne nie tylko dla USA, ale i dla gospodarki światowej. Mamy świadomość, że na tej drodze Stanom Zjednoczonym coraz trudniej będzie uniknąć recesji – trzeba zdawać sobie sprawę z tego, jak niepewna jest obecna sytuacja.Gospodarkanadalwychodzizpandemii,apoważnewstrząsy,takiejakinwazjaRosjina Ukrainę i różnego rodzaju blokady w Chinach, tylko ją osłabiają. Innymi słowy, wiele czynników ma charakter egzogeniczny, choć nie pozostają one bez wpływu na Stany Zjednoczone. Kolejne negatywne wstrząsy w sposób oczywisty skomplikowałyby sytuację. W strefie euro EBC rozpoczął już ograniczanie akomodacji polityki pieniężnej. Rada Prezesów EBC zapowiedziała,że1lipca2022r.zakończyprogram skupu aktywów i rozpocznie podwyżki stóp procentowych. Należy elastycznie regulowaćtempozacieśnianiapolitykipieniężnej,uwzględniającnapływającedaneiwyjątkową niepewność związaną z wojną. Ostatecznie jednak należy kontynuować normalizację polityki pieniężnej, aż do czasu zaistnienia warunków umożliwiających EBC osiągnięcie celu inflacyjnego.
Czyglobalizacjawformie,którafunkcjono- wała przed pandemią, jest nadal możliwa? Czy świat zmierza ku podziałowi na odrębne bloki gospodarcze?
Naszym wyzwaniem jest to, aby zapobiec procesowi rozpadu zasad globalnej współpracy.Wciąguminionychdwóchlatwszyscyskorzystaliśmy na międzynarodowej kooperacji –skoordynowanareakcjaświatanapandemię zapobiegła kolejnemu Wielkiemu Kryzysowi. W2021r.137krajówuzgodniłoreformyprzepisówdotyczącychpodatkuodosóbprawnych,dzięki czemu przedsiębiorstwa międzynarodowebędąpłacićpodatkibardziejsprawiedliwie ,niezależnieodmiejscaprowadzeniadziałalności. A 190 krajów członkowskich MFW poparło historyczną alokację aktywów rezerwowych Funduszuowartości650mlddol.Wkwietniu 2022 r. państwa członkowskie MFW przytłaczającą większością głosów poparły stworzenie nowegofunduszupowierniczego(ResilienceandSustainabilityTrust,RST);dziesiątkimiliardów z tych rezerw zostały już do niego przekazane. Fundusz ten pomoże słabszym członkom zwiększyć odporność na zmiany klimatyczne i przyszłe pandemie.
W ciągu ostatnich 30 lat byliśmy świadka- mi trzykrotnego wzrostu gospodarki światowej. Taki wynik to niemałe osiągnięcie. Kto skorzystał na nim najbardziej? Otóż rynki wschodzące i rozwijające się kraje. Ich wzrost był bowiem czteroipółkrotny. Ale gospodarki zaawansowane również zanotowały wzrost – o 100 proc. Na drodze do postępu musimy otworzyć możliwości tym, którzy stracili na dotychczasowej globalizacji. Oznacza to, że należy pomagać pracownikom, którzy utracilimiejscapracy,wzdobywaniupożądanych umiejętności i wspierać ich w przechodzeniu z sektorów zamierających do tych prężnych. Dlaprzykładu,firmyeksportującelepiejopłacająpracowników,podobniejakfirmysektora związanego z klimatem, i to w całym spektrum umiejętności. W ramach tego rodzaju dostosowań możemy wykorzystać wpływy organizacji takich jak MFW. Musimy zaangażować wszystkich, którzy widzą korzyści płynące ze wspierania inkluzywnego rozwoju na całym świecie – nie tylko rządy, lecz także korporacje,przedsiębiorstwafinansowe,społeczeństwoobywatelskieiagencjerozwoju. Razem możemy stworzyć silniejszy, bardziej zintegrowany świat.

Międzypaństwowe projektyinfrastrukturalne, na których koncentruje się Inicjatywa Trójmorza, mogą spowodować znacznie większeprzyspieszenie pojedynczychkrajów

MFW w swojej ostatniej publikacji z 22 maja 2022 r. „Why We Must Resist Geoeconomic Fragmentation – And How” (Dlaczego mu- simy przeciwstawić się fragmentacji geoekonomicznej–ijaktozrobić?)ostrzegałprzedrozdrobnieniem gospodarki światowej, proponując cztery rozwiązania w celu powstrzymania tego procesu: wzmocnienie globalnegohandlu, wspólna redukcja długu, modernizacja płatności transgranicznych oraz działaniazwalczająceskutkizmianyklimatu.Które z nich są najbardziej pilne?
Nie ma prostego rozwiązania problemu fragmentacji w jego najbardziej destrukcyjnych postaciach. Po pierwsze, musimy przyznać, że globalizacja nie zawsze była korzystnadlawszystkich,itrzebadążyćdotego,abypłynącezniejprofitybyłyudziałemwiększejliczbyludzi.Podrugie,wszybkozmieniającym się środowisku geopolitycznym nasi członkowiemogąmiećuzasadnioneobawyco do właściwego wyważenia względów bezpieczeństwa i efektywności ekonomicznej. W miarę zmagania się krajów z tymi wyzwaniami i adaptacji do bardziej rozdrobnionego środowiskageoekonomicznegorolaMFWstaniesię jeszcze bardziej istotna. Możemy zapewnić tak bardzo potrzebną pomoc finansową i fachową wiedzę, aby pomóc naszym państwom członkowskim skutecznie sprostać nowym wyzwaniom, wspierając jednocześnie globalną stabilność gospodarczą. Musimy mieć jednocześnie świadomość, że naszym wspólnym wyzwaniom – takim jak zmiany klimatyczne i światowe bezpieczeństwo żywnościowe – można sprostać jedynie dzięki współpracy międzynarodowej. I wreszcie, polityka musi być nastawiona na ludzi, aby czerpać korzyści z połączonego świata poprzez inwestycje w zdrowie i edukację, przywracanie zwolnionychdopracyiwzmocnieniesiecibezpieczeństwa socjalnego.
Czy Trójmorze może stać się nowym lideremUniiEuropejskiej?Czydysponujewarunkamipolityczno-ekonomicznymi,abyodgrywać taką rolę?
Ta inicjatywa przyczyni się do wzmocnienia UE. Jej główne założenia – rozwój infrastruktury, cyfryzacja i transformacja energetyczna – dobrze się wpisują w cele ogólnoeuropejskie.I chociaż łączna waga gospodarcza regionu na- dal jest niższa niż największych gospodarek UE, to ściślejsza współpraca będzie tylko sprzyjać dalszej konwergencji dochodów w tej części świata.Wobecnychciężkichczasachwspółpraca jest szczególnie ważna – spójrzmy choćby na rolę wzajemnych powiązań między krajamiwkontekściebezpieczeństwaenergetycznego.
Czy można twierdzić, że współpraca międzykrajamiTrójmorzajestprzykłademzacieśniania stosunków handlowych i gospodarczych zalecanego przez MFW?
Tak. Jak już powiedziałem, widać wyraźnie pożytki ze skoordynowanych wysiłków na rzeczwzmocnieniapowiązańmiędzykrajamiwtakważnych dziedzinach jak infrastruktura energetyczna i transportowa. Międzypaństwowe projekty infrastrukturalne, na których koncentruje się Inicjatywa Trójmorza, mogą spowodować znacznie większe przyspieszenie wzrostuniż inwestycje infrastrukturalne pojedynczych krajów – właśnie dlatego, że wzmacniają sieć powiązań, obniżają koszty transakcji i zacieśniają integrację handlową.
Wywiad został przeprowadzony
24.06.2022 r.
Kenji Okamura, zastępca dyrektora zarządzającego Międzynarodowego Funduszu Walutowego; pełnił funkcję Specjalnego Doradcy Premiera Japonii ds. Międzynarodowej Polityki Gospodarczej. Wcześniej, w latach 2020–2021 był wiceministrem finansów Japonii ds. międzynarodowych.